“Dam yanarsa sıçanda beraber yanar” Türk kültüründe yaygın olarak kullanılan bir atasözüdür. Bu atasözü, bir kişinin veya bir topluluğun başına gelen bir felaket durumunda, bu felaketin herkesi etkileyeceği gerçeğine işaret eder. Başka bir deyişle, bir birey veya grup bir felaket yaşarsa, tüm toplum bundan etkilenebilir.
Atasözü, Türkçenin yanı sıra diğer dillere de çevrilmiştir. Örneğin, İngilizcede “If the roof burns, everyone inside burns” (Çatı yanarsa, içerideki herkes yanar) olarak ifade edilir. Bu sözler, ev veya iş yeri gibi kapalı bir yerin yanması durumunda, içerideki herkesin tehlikede olduğunu belirtir.
Benzer şekilde, İspanyolca’da “Donde hubo fuego, cenizas quedan” (Nerede ateş varsa, küller orada kalır) atasözü, geçmişte yaşanan olayların günümüze etkisine işaret eder. Almanca’da “Wenn einer in den Brunnen fällt, so fallen oft viele nach” (Birisi kuyuya düşerse, birçok kişi düşer) atasözü, bir kişinin başına gelen kötü olayların diğer insanları da etkileyebileceğini anlatır.
Atasözü, bir kişinin veya topluluğun karşılaşabileceği olası felaketlere karşı uyarır. Bir kişinin sorumsuz davranışı veya hatalı kararları tüm toplumun zarar görmesine sebep olabilir. Dolayısıyla, bir toplum olarak herkesin birbirine destek olması, birlikte hareket etmesi ve sorumluluk alması önemlidir.
Sonuç olarak, “Dam yanarsa sıçanda beraber yanar” atasözü, bir felaket durumunda bireylerin birbirine destek olması gerektiğini ve sorumluluk almaları gerektiğini vurgulayan bir uyarıdır. Bu atasözü, Türk kültürünün yanı sıra dünya çapında farklı dillerde ve kültürlerde de benzer şekilde ifade edilmektedir.
atasözünün diğer dillerdeki kullanımlarını ve açıklamaları:
İngilizce: If the house is on fire, warm yourself by it. (Eğer ev yanıyorsa, kendini ateşin yanında ısıt.)
Almanca: Wenn es brennt im Haus, muss auch der Kothaufen dran glauben. (Eğer evde yanıyorsa, dışkı yığını da bundan etkilenir.)
Fransızca: Quand la maison brûle, il faut se chauffer. (Eğer ev yanıyorsa, kendini ateşin yanında ısıt.)
İspanyolca: Cuando la casa arde, todos calientan. (Eğer ev yanıyorsa, herkes ısınır.)
İtalyanca: Quando la casa è in fiamme, si riscalda anche il letame. (Eğer ev yanıyorsa, gübre bile ısınır.)
Rusça: Если дом горит, то и навоз греется. (Eğer ev yanıyorsa, gübre bile ısınır.)
Arapça: إذا احترقت الدار يدفأ فيها الحطب. (Eğer ev yanıyorsa, odunun yanında ısın.)
Farsça: وقتي خانه سوزد، نهالي هم داغون ميشود. (Eğer ev yanıyorsa, gübre bile yakılır.)
Japonca: 家が燃える時、肥料も暖を取る。(Eğer ev yanıyorsa, gübre bile ısınır.)
Çince: 火烧屋顶鸡烤蘑菇。(Eğer ev yanıyorsa, tavuk ve mantar bile pişer.)
Yorumlar