ATASOZU.ORG 'a Hoş Geldiniz.
Atasözü, geçmiş tarihlerden günümüz kuşağına kadar uzanan, atalarımızın sürekli yaşadıkları deneyimlerin kısa ve özlü öğütlere dönüşerek kalıplaşan ve topluluklar tarafından benimsenen sözlere denir. Her Atasözü, kendi geçmişinin duygularını, düşüncelerini, inançlarını ve kültür yapılarını yansıtmaktadır.
Eski dilde Darb-ı mesel veya Durub-i emsal olarak kullanılan Atasözü kelimesi, gözlemleme ile oluşan kişisel deneyimleme, genel kuralların özeti gibi, bilgin düşünce, öğüt veya kalıplaşmış özlü sözler bütünüdür.
Türkçe atasözleri, diğer tüm kültürlerdeki gibi biçim yönünden diğer tüm yazı türlerine göre bir çok farklılıklar göstermektedir. Öykü, roman, hikaye, şiir, deneme gibi diğer tüm yazı türleri bir çok cümlenin bir araya gelmesi, bütünleşmesi ve farklı anlamlar oluşturmasıyla oluşmaktadır. Atasözleri ise genellikle bir veya iki cümleden oluşan ve bütün anlamlarını bu cümle/cümlelere sığdıran bir yapıda kullanılır.
Atasözü, kişiden kişiye değişmeyen halkın ortak malı olarak kullanılan ve herkes tarafından aynı biçimlerde ifade edilen bir yapıdadır. Örnek verecek olursak, "Dostluk ile atasözleri"'nden "Her şeyin yenisi, dostun eskisi makbuldür." atasözü değişmez bir bütündür. "Her şeyin eskisi, dostun yenisi" olarak ya da kelimelerin yeri değiştirilerek kullanılamaz.
Türkçe atasözleri gibi genel anlamda tüm Atasözleri, dünya üzerinde bulunan tüm toplumlara ait insanların yaşam tecrübelerinden gelen özlü sözleri kapsamaktadır. Her toplumun kendine özgü duygularının oluşturduğu atasözleri "sevgi ile ilgili atasözleri", "saygı ile ilgili atasözleri", "kıskançlık ile ilgili atasözleri", "dostluk ile ilgili atasözleri" ve "düşmanlık ile ilgili atasözleri" gibi bir çok konuda değişkenlik gösterebilir.
İnsan olmanın getirdiği bir çok duygunun değişkenliği ile aynı konunun farklı kültürlerde farklı atasözleri ile tanımlanması gayet normal bir durumdur. Örnek verecek olursak "Doğru ve dürütslük ile ilgili atasözlerinden" olan "Eğri otur doğru söyle." atasözü ile "Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar." atasözü zıt anlamlar taşımaktadır.
Her ne kadar atasözlerinin zıtlığı söz konusu olsa da atasözleri arasındaki benzerlikler en üst seviyededir. Dünya üzerinde bulunan yüzlerce farklı kültüre sahip atasözleri birbirleri ile karşılaştırma yapıldığında aralarındaki benzerlik çok yüksektir. Sosyal ve kültürel farklar olsa dahi atasözlerindeki benzerlik hepimizin insan olduğunu ve aynı amaçlar için yaşadığımızı belirtmektedir. Örnek verecek olursak "Öfke ile ilgili atasözlerinden" olan "Rüzgar eken, fırtına biçer." atasözü ile "Öfkeyle kalkan, zararla oturur." atasözü birbiri ile aynı anlamı taşımaktadır.
Atasözleri doğduğu ya da süregeldiği milletin kendi öz kültür ve değerlerini ön plana çıkartır. "Aza kanaat getirmeyen çoğu bulamaz.", "Sakla samanı, gelir zamanı.", "Gözden ırak olan, gönülden de ırak olur." gibi atasözleri evrensel atasözlerine örnek olabilir. Vatan ile ilgili atasözlerine örnek verecek olursakta "Göklerde ülküm, ne mutlu Türk’üm!", "Türk’ün aklı aldadır.", "Osmanlı, tavşanı araba ile avlar." gibi atasözleri ise ulusal olarak nitelendirilebilir.